Króliki domowe i inne zwierzęta

KazioR · Administrator

Český lustič
Opisanie czeskiego luszticza nie jest rzeczą łatwą. Pierwszy problem stanowi nazwa. Mimo, że wyhodowali go nasi sąsiedzi, od których polscy hodowcy sprowadzają wiele królików, rasa ta jest słabo znana w Polsce. Ponieważ nie posiada polskiej nazwy dla potrzeb tego artykułu będziemy posługiwać się nazwą czeską ze spolszczoną pisownią - czeski luszticz. Nazwa rasy odnosi się do właściwości jakie posiada - garnitur - genów odpowiedzialnych za ubarwienie luszticza. Kolejną komplikacją jest fakt, że króliki o identycznym genotypie ubarwienia zostały wyhodowane także w kilku państwach. W Holandii, w której znane są, pod nazwą beige (beżowe), oraz w Niemczech, jako Separator. Mimo pewnych różnic wszystkie te rasy posiadają wspólny opis we wzorcu europejskim.

Genotyp i potencjał genetyczny

Barwa czeskiego luszticza, beige-a oraz Separatora jest płowożółta z delikatnie zaznaczonym liliowym cieniowaniem występującym w tych miejscach, w których widoczne jest bardzo wyraźne cieniowanie u królików o barwie madagaskarowej.
Podobieństwo między znamionami barwnymi u luszticza oraz u królików madagaskarowych jest efektem działania dwóch par recesywnych genów bb gg (zapis przy użyciu symboli niemieckich). Tym, co sprawia, że barwa luszticza jest płowa z liliowym cieniowaniem są dodatkowe dwie pary recesywnych alleli cc dd (u madagaskarowego występują allele dominujące CC DD). Aż w czterech spośród pięciu podstawowych dla ubarwienia królików par genów czeski luszticz posiada najbardziej recesywne (ustępujące) allele (wersje genów). Jego genotyp zapisuje się następująco: AA bb cc dd gg.
Potencjał barw zamknięty w genotypie opisywanej rasy być może lepiej zobrazuje fakt, że poprzez krzyżowanie ich z królikami o barwie szarej (zaznaczając, że są szybsze metody) można uzyskać w dalszych pokoleniach króliki o ubarwieniu: czarnym recesywnym (czyli czarne nie żelaziste), niebieskim, hawana, liliowym, żółtym, madagaskarowym, izabelowym, madagaskarowym-brązowym (niem. türinger havanna, ang. chocolate tort), niebieskoszarym, hawanowo-szarym oraz liliowoszarym.
Poza tym, że czeski luszticz jest oczywiście królikiem pięknym sam w sobie, ma szereg dodatkowych zalet. Nadaje się doskonale do testowania genotypów wielu odmian barwnych królików pod względem nosicielstwa genów recesywnych, co czyni z niego bardzo praktyczne narzędzie w hodowli twórczej oraz w hodowli sportowej.
Czeski luszticz, beige i Separator, to także bardzo istotne rasy z punktu widzenia konserwacji i zachowania zasobów oraz różnorodności genetycznej królików.

Historia

Możliwość wyhodowania królików o genotypie ubarwienia złożonym z tak wielu genów recesywnych, według źródeł niemieckich, po raz pierwszy opisał Niemiec, prof. Hans Nachtsheim w 1936 r. Od nazwy miejscowości, w której znajdował się instytut badawczy - Berlin-Dahlem, królika nazwano piaskowym dahlemerskim (Dahlemer Sandfarbenes Kaninchen). Rasa ta nie została jednak w owym czasie uznana i zanikła.
Holandia
Próbę wyhodowania królików o beżowej (piaskowo płowej) barwie podjął w roku 1940 holenderski hodowca F. J. Brinks. Użył do tego celu rasy Gouvenaar (w USA i GB: lilac), oraz jednobarwnych (tzw. kominiarzy) królików rasy srokacz angielski izabelowy. Osobniki o pożądanym genotypie zostały uzyskane już w drugim pokoleniu, a ich barwa była w 100% dziedziczona przez potomstwo. Do wzorca holenderskiego rasa ta została włączona w roku 1949 pod nazwą beige.

artykuł jest opublikowany w najnowszym wydaniu f&f, nr 10/2008 (117)